Innowacyjny model aktywizacji zawodowej uczestników WTZ

Rozwiązanie wypracowane w projekcie odpowiada na problemy związane z niską skutecznością obowiązujących rozwiązań systemu wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną. Dotychczasowe mechanizmy rehabilitacji zawodowej tej grupy są niewystarczające. Brak wystarczającej wiedzy pracodawców na temat specyfiki pracy z osobami z tego typu niepełnosprawnością generuje liczne stereotypy i uprzedzenia. Rynek pracy nie jest otwarty na wprowadzanie modyfikacji i ułatwień, których wdrożenie umożliwiłoby osobom z niepełnosprawnością intelektualną realizację zadań w miejscu pracy na równi z innymi pracownikami. Pracodawcy na otwartym rynku pracy znają możliwości uzyskania dofinansowania na asystenta pracy osoby niepełnosprawnej.

Zaproponowane w projekcie rozwiązanie ma na celu poprawę funkcjonowania mechanizmu aktywizacji zawodowej uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej (WTZ) poprzez stworzenie innowacyjnego modelu spółdzielni socjalnej. Spółdzielnia ma pomóc w integracji zawodowej uczestników warsztatów (realne miejsca pracy i praktyki zawodowej).

W ramach rozwiązania wypracowano model zakładania i prowadzenia spółdzielni socjalnych działających przy Warsztatach Terapii Zajęciowej, przy współpracy lokalnego środowiska. Istotnym elementem modelu jest oparcie procesu powstawania i funkcjonowania spółdzielni o partnerstwa lokalne.

Kto może skorzystać:

Z rozwiązania mogą skorzystać pracownicy instytucji pomocy i integracji społecznej, samorządów, pracodawcy, członkowie spółdzielni socjalnych.

Innowacyjność rozwiązania:

Proponowana w projekcie innowacja polega na usprawnieniu systemu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce poprzez poprawę rezultatów pracy Warsztatów Terapii Zajęciowej. Będzie to możliwe dzięki uzupełnieniu systemu o dodatkowy instrument w postaci zakładanych spółdzielni socjalnych organizujących trening pracy i zatrudniających uczestników WTZ. Istotnym elementem modelu jest oparcie procesu powstawania i funkcjonowania spółdzielni o trójsektorowe partnerstwa lokalne. Dotąd zarówno otwarty, jak i chroniony rynek pracy nie stwarzał perspektyw zawodowych dla uczestników WTZ, w związku z czym jedyną alternatywą pozostawał dla nich sztucznie przedłużany, mimo braku wskazań, pobyt na warsztatach. W tym kontekście efektem innowacji jest wypracowanie i wdrożenie innowacyjnego instrumentu aktywizacji zawodowej uczestników WTZ, który stworzy warunki do poprawy sytuacji osób niepełnosprawnych intelektualnie na rynku pracy. 

Skuteczność:

Według autorów raportu ewaluacyjnego, pomimo pozytywnych opinii na temat założeń projektu, proponowanych rozwiązań, a także perspektyw, pełna skuteczność tego przedsięwzięcia będzie możliwa do oceny po przynajmniej roku od rozpoczęcia prac spółdzielni. Wynika to przede wszystkim z trudności z pozyskiwaniem środków zewnętrznych, co z kolei zależne jest od strony popytowej, tzn. od przedsiębiorców, jednostek samorządowych, z którymi można zawierać umowy/partnerstwa. Po roku będzie wiadomo czy przedsiębiorstwo jest samowystarczalne finansowo. Ważne jest, aby zainteresować sektor prywatny tematem zatrudniania osób niepełnosprawnych, chociażby poprzez walkę ze stereotypami oraz uświadamianie przedsiębiorców, jakie profity można czerpać z zatrudniania osób niepełnosprawnych. Równie istotne z punktu aktywizacji zawodowej uczestników WTZ jest prowadzenie spotkań informacyjnych dla prawnych opiekunów osób niepełnosprawnych, którzy mieliby realne szanse na znalezienie pracy (na otwartym bądź chronionym rynku pracy).

Elementy składowe (do zastosowania w praktyce):

Produktem finalnym jest gotowy do wdrożenia model zakładania i prowadzenia spółdzielni socjalnych przy Warsztatach Terapii Zajęciowej, we współpracy z lokalnym środowiskiem (partnerstwa publiczne-prywatne-społeczne), komplementarny do bieżących programów WTZ, wykorzystujący m.in. praktykę zleceń zadań publicznych, instrumenty prawne (klauzule społeczne) i rozwiązania funkcjonujące w Unii Europejskiej. Produkt składa się z 3 podmodeli wyodrębnionych ze względu na typy działań:

• możliwości tworzenia spółdzielni socjalnych osób prawnych przy Warsztatach Terapii Zajęciowej – powstanie nowych miejsc pracy, integracja społeczna i zawodowa, rozwój kapitału społecznego, osiąganie przychodów z działalności rynkowej;
• budowa partnerstw publiczno-społeczno-prywatnych wokół powstających spółdzielni socjalnych – stymulowanie rozwoju lokalnego, budowa potencjału spółdzielni socjalnych na bazie współpracy trójsektorowej;
• dostosowanie rozwiązań Przedsiębiorstwa Społecznego Osób Niepełnosprawnych sprawdzonych w Unii Europejskiej do polskiego rynku pracy.

W skład rozwiązania wchodzą:

• Podręcznik wdrażania innowacyjnego modelu spółdzielni socjalnej przy WTZ
  
  
• Programy szkoleń przygotowujących do założenia spółdzielni socjalnych przy WTZ
  
  
• Rekomendacje prawne dotyczące wprowadzenia niezbędnych zmian w systemie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych