Fundusz pożyczkowo-poręczeniowy jako narzędzie zapewnienia trwałości instytucji ekonomii społecznej

Nazwa rozwiązania: Fundusz Pożyczkowo-Poręczeniowy

Rozwiązanie odpowiada na problem niewystarczającej wiedzy i doświadczenia w Polsce w zakresie zastosowania zwrotnych instrumentów finansowych dla podmiotów ekonomii społecznej.

Jednym z głównych założeń Funduszu Pożyczkowo-Poręczeniowego jest wpisanie tego instrumentu w sektor ekonomii społecznej poprzez dobór odpowiedniej formy prawnej. Fundusz powstaje na podstawie już istniejącego stowarzyszenia, którego cele i działania wpisują się w sferę zadań publicznych określonych w przepisie art. 4 pkt 33 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie tj. działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy. W ramach stowarzyszenia następuje wyodrębnienie funduszu. Wyodrębnienie funduszu w ramach działalności stowarzyszenia umożliwia wspieranie podmiotów usługami finansowymi, jak i prowadzenie poza funduszem wyodrębnionych działań edukacyjnych (szkoleń, konsultacji). W rozwiązaniu opisano także cechy charakterystyczne, które ułatwiają skuteczne i trwałe zastosowanie funduszu: posiadanie zapisów statusowych umożliwiających podejmowanie działalności zgodnie z art.4 pkt 33 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie; prowadzenie działalności minimum 3 lata; prowadzenie działalności wspierającej podmioty ekonomii społecznej w zakresie szkoleń, doradztwa, konsultacji, coachingu, udzielania informacji oraz posiadanie w zespole kadry doradców i trenerów.

Kto może skorzystać:

Rozwiązanie skierowane jest przede wszystkim do organizacji pozarządowych, które mogą zastosować wszystkie elementy narzędzia. Część wypracowanych rozwiązań może być również wykorzystana przez inne podmioty do podjęcia lub wdrożenia usprawnień w działalności pożyczkowej i poręczeniowej (skierowanej do podmiotów ekonomii społecznej oraz osób chcących prowadzić spółdzielnię socjalną).

Innowacyjność:

Narzędzie ma zastosowanie do funduszy o charakterze regionalnym lub subregionalnym, co generuje mniejsze koszty zatrudnienia, niższy koszt dotarcia do potencjalnego klienta oraz generuje mniejsze koszty zarządzania funduszem (m.in. z uwagi na umiejscowienie funduszu blisko klienta). Ponadto taki charakter funduszu zmniejsza ryzyko utraty środków finansowych dzięki ocenie ryzyka opartej na bezpośrednich kontaktach zarówno z pożyczkobiorcą, jak i ze środowiskiem w którym on działa.

Skuteczność:

Procedura powołania funduszu jest prosta i czytelna, co pozwala na jej wykorzystanie przez szerokie grono potencjalnych zainteresowanych podmiotów ekonomii społecznej. Zakłada się, że przy wykorzystaniu rozwiązania po dwóch latach fundusz ma szansę być samowystarczalny. Kapitał początkowy funduszu działającego w obrębie regionu wynosić powinien ok. 400 000 zł, przeznaczony na wsparcie podmiotów ekonomii społecznej poprzez udzielenie pożyczek oraz udzielenie poręczeń dla osób fizycznych chcących założyć lub przystąpić do spółdzielni socjalnej. Wraz z rozwojem sektora ekonomii społecznej, promocją wsparcia finansowego udzielanego przez fundusz, jego kapitał powinien być systematycznie uzupełniany. Tak by w okresie 3-5 lat, osiągnąć poziom ok 4 mln zł, który gwarantuje samofinansowanie jego podstawowej działalności.

Elementy składowe (do zastosowania w praktyce):

• Instrukcja powołania Funduszu (w ramach funkcjonującego podmiotu ekonomii społecznej) oraz opis sposobu zarządzania Funduszem

Instrukcja zawiera kryteria wyboru stowarzyszenia, elementy procesu wyodrębniania funduszu, wzór uchwały o jego powołaniu, sposób wydzielenia środków oraz strukturę zarządzania funduszem.

• Zasady udzielania pożyczek dla podmiotów ekonomii społecznej

Zasady określają warunki udzielania dwóch form pożyczek dla podmiotów ekonomii społecznej poprzez fundusz. Zawierają również wzór wniosku o pożyczkę, wzór umowy, wzór deklaracji weksla i weksel „in blanco”, wzór rekomendacji oraz wzór oświadczenia o niezaleganiu z zobowiązaniami wobec ZUS, US oraz PFRON, a także wzór biznesplanu.

• Zasady udzielania poręczeń dla osób fizycznych zakładających bądź przystępujących do spółdzielni socjalnych

Zasady mają na celu ułatwienie osobom fizycznym sięganie po środki przeznaczone na tworzenie lub przystępowanie do spółdzielni socjalnych.

• Instrukcja postępowania w przypadku problemów ze ściągalnością pożyczek i odzyskiwaniem zrealizowanych poręczeń

Instrukcja przedstawia procedury monitoringu przedwindykacyjnego, opisuje działania zmierzające do odzyskania należności od dłużników, którzy nie reagują na monity telefoniczne i pisemne, bezpośredni kontakt z dłużnikiem w celu osobistego zdyscyplinowania go i skłonienia do spłaty zadłużenia. Przedstawia także kierunki postępowania w przypadku niemożności odzyskania od dłużnika należności. Integralną częścią dokumentu jest zestaw wzorów dokumentów niezbędnych do prowadzenia działań monitoringu przedwindykacyjnego oraz procesu windykacji. 

• Zasady udzielania edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego dla podmiotów ekonomii społecznej

Zastosowanie narzędzia edukacyjnego daje odpowiedź na pytanie, w jaki sposób podmioty ekonomii społecznej starające się o pożyczkę z funduszu, zarządzają swoimi finansami i jak można to usprawnić. Dokument zawiera metody identyfikacji słabych i mocnych stron zarządzania finansami, pomaga zasygnalizować pojawiające się problemy i służący określeniu stopnia zgodności planów finansowych z rzeczywistymi potrzebami organizacji.