Z opieki w dorosłość – model usamodzielnienia

Rozwiązanie wypracowane w projekcie odpowiada na problemy związane z procesem usamodzielniania wychowanków opieki zastępczej. Jest to jedna najsłabiej rozwiązanych kwestii lokalnej polityki społecznej. Prowadzone obecnie programy usamodzielnienia mają charakter formalny, nie obejmują wszystkich uprawnionych wychowanków, dotyczą głównie obligatoryjnego wsparcia finansowego i nie stanowią odpowiedzi na zdiagnozowane problemy grupy docelowej. W wyniku niedostatecznego wsparcia, młodzież opuszczająca placówki i rodziny zastępcze ma trudniejszy start w samodzielne życie niż większość ich rówieśników pochodzących z prawidłowo funkcjonujących rodzin. Do prowadzenia skutecznych programów pomocy niezbędna jest fachowo przygotowana, zaangażowana kadra. Wśród osób zatrudnionych w instytucjach pomocy społecznej, niewiele jest osób przygotowanych do pracy z młodzieżą, rodzinami dysfunkcyjnymi, środowiskami marginalizowanymi więc pracownicy chętnie ograniczają swoją „pomoc” do przyznawania zasiłków i egzekwowania zaświadczeń. Wynika to przede wszystkim z nadmiaru zadań oraz braku specyficznych umiejętności koniecznych do motywowania, wspierania, aktywizowania, towarzyszenia, a także z braku tolerancji i zrozumienia dla potrzeb odbiorcy.

Zaproponowane w projekcie rozwiązanie ma na celu wypracowanie skutecznego modelu usamodzielnienia wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych prowadzącego do integracji ze społeczeństwem oraz zaadaptowanie modelu szkolenia w zakresie asysty rodzinnej do szkolenia asystentów usamodzielnienia. W ramach rozwiązania wypracowano metodę pracy z dorastającymi wychowankami placówek i rodzin zastępczych. Intensywna i długofalowa pomoc asystenta usamodzielnienia nastawiona jest na przezwyciężanie dominujących problemów emocjonalnych blokujących możliwości rozwojowe młodych ludzi, którzy opuszczają placówki i rozpoczynają samodzielne życie. Praca z usamodzielnianym wychowankiem podejmowana jest między jego 14. a 15. rokiem życia, natomiast asystent usamodzielnienia będzie pracował z wychowankiem przez minimum 2-3 lata w wymiarze ok. 4-6 godz. tygodniowo. Wychowanek uzyskuje: możliwość wyboru i (lub) akceptacji asystenta usamodzielnienia, decydujący wpływ na kształt i kierunek procesu swojego usamodzielnienia, intensywną, kompleksową pomoc w rozwiązywaniu problemów oraz rozwijaniu dyspozycji psychologicznych, pomoc w poprawie relacji z rodziną i otoczeniem społecznym, możliwość zdobywania pierwszych doświadczeń związanych z pracą, pomoc w nauce, intensywny trening społeczny i zadaniowy. Wychowanek może korzystać ze wsparcia w sytuacjach trudnych i kryzysach przez 2 lata po zakończeniu programu usamodzielnienia wprowadzeniu nowej, nieistniejącej dotychczas specjalizacji – asystenta usamodzielnienia. Dla osób zainteresowanych funkcją asystenta usamodzielnienia wprowadzono szkolenia przygotowujące do realizacji zadań postulowanych w modelu

Kto może skorzystać:

Z rozwiązania mogą skorzystać pracownicy powiatowych centrów pomocy rodzinie, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz resocjalizacyjnych, organizacji pozarządowych, opiekunowie zastępczy podejmujący pracę z usamodzielniającą się młodzieżą.
Innowacyjność rozwiązaniaInnowacyjność proponowanego rozwiązania polega na wprowadzeniu nowego, niestosowanego dotychczas modelu usamodzielniania wychowanków opieki zastępczej polegającego na długofalowym wsparciu. Rozwiązanie zakłada w tym celu utworzenie nowej specjalizacji asystenta usamodzielnienia. Wsparcie to będzie kontynuowane również po opuszczeniu przez wychowanka placówki.

Skuteczność:

Wyniki ewaluacji zewnętrznej potwierdzają skuteczność metody usamodzielnienia młodzieży
dorastającej w pieczy zastępczej testowanej w przedmiotowym projekcie. Na rzecz skuteczności świadczą w szczególności następujące wyniki:

• Wzrost konkretności i realizmu odbiorców w wypowiedziach dotyczących ważnych spraw w dorosłym życiu (charakter, samodzielność, zawód, rodzina, partner, przyjaciele).

• Wzrost poczucia sprawczości odbiorców: uważają, że ich charakter i losy w większym stopniu zależą od nich niż na początku projektu, i w mniejszym od szczęścia.

• Postęp odbiorców w przyswajaniu umiejętności w obszarach zadaniowym, emocjonalnym i społecznym. Postęp jest zgodny z założeniami projektu i dotyczy praktycznie wszystkich odbiorców oraz praktycznie wszystkich cech jakie miały być przedmiotem interwencji.

• Istotny wzrost poziomu samooceny odbiorców mierzonej ilościowo zwalidowanym testem zewnętrznym. Zmniejszyła się lic.zba odbiorców o samoocenie niskiej, zwiększyła o ocenie w normie oraz ocenie wysokiej

Elementy składowe (do zastosowania w praktyce):

Rozwiązanie składa się z modelu usamodzielnienia wychowanków opieki zastępczej i programu
szkolenia asystentów usamodzielnienia.

• Opis modelu usamodzielnienia zawiera:

• • Opis sposobu pracy asystenta usamodzielnienia

• • Opis działań wspierających proces usamodzielnienia

• • Narzędzia stosowane w realizacji programu usamodzielnienia:

- schemat diagnozy potrzeb i problemów wychowanka
- schemat programu pomocy wraz z procedurą analizy efektów
- przykładowy kontrakt z wychowankiem
- rejestr dyspozycji i umiejętności dorastającego

• Program szkolenia asystentów usamodzielnienia zawiera:

• • założenia programu szkolenia
  • opisy treningów i warsztatów